Methoden en technieken

We hebben tot doel om orgels en instrumenten zoveel als mogelijk te conserveren, dit met de juiste behandeling, zodat ze de tand des tijds beter doorstaan. Daardoor zijn we nauw verbonden aan de meest recente restauratie- en conservatie-procedures. Hieronder volgen enkele voorbeelden van de gebruikte methoden, technieken en materialen.

Dendrochronologie
Dit gebeurt in samenwerking met het KIK-IRPA (koninklijk instituut voor kunstpatrimonium). Het omvat het dateren van hout d.m.v. het tellen en plaatsen van de jaarringen. Hierdoor kunnen wetenschappers een beeld geven hoe oud het gebruikte hout werkelijk is. Let op, het wil niet zeggen dat als het hout bijv. 400 jaar oud is, dat daarom het orgel ook zo oud is!

X-ray

Dit wordt meer gebruikt voor kleine instrumenten. Het dient om de binnenzijde te bestuderen en in kaart te brengen, zonder afbreuk te doen aan het instrument zelf. Je kan dit vergelijken met een CT-scan bij mensen.

Dierlijke lijmen

Dit zijn lijmen die gemaakt zijn op basis van stoffen van dierlijke oorsprong. Dit kan gaan van beendermeel tot visgraten, pezen en zenuwen. De bekendste soorten dierlijke lijmen zijn: beenderlijm, zenuwlijm, vislijm, hazenlijm, etc. Ze hebben elk hun specifieke eigenschappen en dienen dus voor andere doeleinden. Ze worden veel aangewend in onze atelier vanwege hun uitermate langdurige betrouwbaarheid en kracht.

Houtsoorten

Dit is een delicate kwestie voor ons. Het kiezen van de juiste houtsoort en de kwaliteit ervan, neemt behoorlijk wat tijd en kennis in beslag. Het is even belangrijk als orgelmetaal, hiermee valt of staat het orgel. Wij gebruiken enkel hout dat windgedroogd is, en van betrouwbare leveranciers. Hout dat gedroogd is in de droog-oven, is geforceerd, en bijgevolg niet geschikt voor instrumentenbouw. De celstructuur is geforceerd en dat is microscopisch zichtbaar. Dit kan later echter grote gevolgen hebben, ook blijven er veel meer zuren in het hout zitten waardoor de kans op loodoxide exponentieel toeneemt.

Keramiek

Bepaalde onderdelen in orgels zijn gemaakt van porselein, vb registerschildjes en trekkers. Soms ook andere onderdelen. Dit is meer decoratief.

Smeedkunst

Vooral onderdelen van de mechaniek zijn soms gesmeed. Dit is uitermate duurzaam en dus zeer geschikt voor onderdelen die veel bewegen, bijv. koppelpedalen in de speeltafel, kantelmechanieken, etc. .

Gieten van orgelmetaal

Dit is een zeer belangrijk onderdeel van het orgelmakersproces. Alles begint met het orgelmetaal, hieruit ontstaan de pijpen en bijgevolg ook de klank. Als dit metaal niet goed is, dan faalt het orgel. Het is een proces dat zeer accuraat verloopt. Smelttemperaturen zijn héél belangrijk in dit proces. Het is een ware kunst en duurt lang vooraleer iemand dit procedé goed onder de knie krijgt. Het draagt dan ook bij tot de magie van orgelbouw.

Vergulden/verzilveren/vertinnen

Ornamenten worden vaak verguld bij instrumentenbouw. Hierbij zijn ook verschillende procédé's mogelijk. Er is de historisch correcte manier en de moderne manier van vergulden (dit geldt ook voor verzilveren en vertinnen). Beiden hebben hun voor- en nadelen. De gebruikte methoden zijn in overleg met de klant te bespreken. Bijna alle objecten zijn verguld-verzilver-vertin-baar.

Intonatie

Het bepalen van de klank en "kleur" van een orgel wordt grotendeels gerealiseerd door het intoneren van het pijpwerk. Hierbij wordt de pijp op een bepaalde manier gealtereerd zodat haar klank veranderd. Intoneren is een kunst apart en ook een tijdrovende klus.

Houtbewerkingstechnieken

We gebruiken zowel puur handmatige/ambachtelijke houtbewerkingstechnieken, als machinale, dit alles afhankelijk van de vereisten van het instrument of de klant. Zo integreren wij de nieuwste machines in ons bedrijf, maar doen wij ook continue onderzoek naar historische houtbewerkingstechnieken. Zo maken wij onder andere gebruik van profielschaven, robbelijstmachine (historische variant: 17de-18de eeuw), "rushen" van het hout, roken van eik, etc. Al deze technieken hebben hun voor- en nadelen.

Robbelijsten maken

Dit is een eeuwenoud procédé dat sinds vele jaren verloren is gegaan. Wij proberen dit procédé terug op de oude/historische manier te voltrekken. Hiervoor hebben we een "machine" vervaardigd, gebaseerd op historische documenten.

Schildertechnieken

Hierbij is ook een grote verscheidenheid aan technieken mogelijk, wij passen o.a. toe: marmertechnieken, zelf maken van onze verf (zowel tempera- als olieverf), en andere vragen op maat van de klant. De beschilderingen van deksels van klavecimbels, clavichorden, luiken van orgels, etc. worden uitbesteed aan een professionele schilder die bekend is met oude en nieuwe technieken.

Laktechnieken

De variatie hierin is ook groot, gaande van het klassieke en mooiste: politoeren, tot in de was zetten (onze zelf gemaakte was!), beitsen en kleuren van hout, gebruik van stand-oil, Danish oils, etc. We bieden ook de mogelijkheid tot spuitlak en nitro-lak aan.

Politoeren geeft het mooiste, diepste resultaat en haalt het uiterste uit de houttekening naar boven, het is daarentegen wel duur (zeer arbeidsintensief!) en niet zo krasvast (uitgezonderd een nieuwe variant). Instrumenten die in de was gezet zijn, zijn makkelijker te onderhouden door de klant zelf, hij kan ze gewoon zelf opboenen, doch geeft boenwas niet echt de diepte in het hout weer.

Brons gieten, staal afharden

Ook tot onze mogelijkheden behoort het gieten van onderdelen in brons en het afharden van staal. Dit gebeurt onder specifieke omstandigheden. Het gieten van brons kan zowel in een vuurvaste gietmal, als de oude manier: met "Brussels zand". Elke methode heeft zijn eigen resultaten.

Moderniseren van elektriciteit
De laatste jaren zijn wij ons ook meer en meer gaan toeleggen met het up-to-date brengen van orgels met verouderde elektrische tractuur. Dit houdt in dat de oude elektriciteit vervangen wordt door moderne materialen en hulpmiddelen, dit kan gaan van:

het vervangen van oude magneten door nieuwe magneten (er zijn bijv. types die de mechanische tractuur nabootsen!), nieuwe bekabelingen.
het volledig vernieuwen met een pc en setzer. Dit zijn de meest moderne snufjes, hierbij is de "sky de limit". De organist kan zijn registerkeuze op voorhand opslaan, zo heeft hij geen registranten meer nodig voor de registers manueel te trekken bij concerten. Er kan ook een touch-screen worden voorzien. De verbinding van de speeltafel met het orgel kan in sommige gevallen zelfs draadloos.